‘Ik houd meer van een brandnetel dan van de etalage van een juwelier’, is een van de vele uitspraken van voddenboer en schilder Jopie Huisman (1922-2000). Het Jopie Huisman Museum in Workum hangt vol met de precieze en realistische schilderijen van de autodidact die nooit één schilderles heeft gehad. Bijna niet voor te stellen. Zet drie stappen buiten het museum en je staat in het decor dat hij zo graag schilderde: de natuur en het landschap in en om Workum en haar inwoners met hun spullen. Dichterbij kun je niet komen.

Autodidact en realistisch schilder

Maar het zijn de markante uitspraken en verhalen die je overal in het museum vindt die de beelden voor mij extra betekenis en kleur geven. Kleur heeft het Jopie Huisman Museum al van zichzelf. Als zoon van een hele gelovige moeder liet hij een kathedraal bouwen om zijn schilderijen in tentoon te stellen. Hij noemde het de kathedraal van het leven. Als symbool van de plek van liefde en mededogen waar je tijdens je leven doorheen loopt. Zijn de vloer en het middenschip van het museum zandkleurig, iedere zijbeuk heeft een eigen kleur en benadrukt een andere fase uit zijn leven.

Markante uitspraken

Om nog even terug te komen op die markante uitspraken. Op aanraden van een medewerker kijk ik eerst naar de film waarin hij op geheel eigen wijze over zijn leven vertelt, vol oneliners: ‘Ik ben begonnen met schilderen, zoals ik ben begonnen met ademen’. Dezelfde verhalen komen terug in de audiotour waar hij zelf weer toelichting geeft op zijn leven en werk, en in de uitgebreide teksten die bij de schilderijen hangen. Jopie de verhalenverteller. Het is leuk om alles uit zijn eigen mond te horen, vooral ook omdat hij al meer dan 20 jaar dood is.

Natuurmens

Veel aandacht is er in het Jopie Huisman Museum voor Jopie de natuurmens in contact met de omgeving waarin hij leefde. Van een pentekening met madeliefjes en een merelnestje tot olieverfschilderijen van de oude zeewering bij Workum of naderend onweer. Het is enigszins stichtelijk maar hij klinkt oprecht als hij zegt: ‘Met niks kun je volmaakt gelukkig zijn’ en als hij het heeft over ‘de verbijsterende schoonheid van de kleuren, dat moet de hemel zijn’.

De broek als zelfportret

Dan heb je Jopie als degene die zichzelf herkent in de gehavende medemens. De man van het mededogen. Beroemd is hij geworden met de schilderijen van vodden in een periode dat hij zelf net gescheiden is en zich afgedankt voelt. Vodden geschilderd alsof het mooie bloemen zijn. Zoals de tot in detail ingekleurde pentekening van de onderbroek van meuke Albertje die 133 keer versteld werd door haar omdat ze na het overlijden van haar man dacht ‘nu ziet toch niemand mij meer in die broek’. Of de weggegooide broek van een koemelker die blijkbaar net als hij er niet meer toe doet. Door die broek te schilderen geeft hij zichzelf en de broek een tweede leven, zo zegt hij. Kortom, de broek als zelfportret.

Liefde en mededogen

In het museum zijn veel meer fasen en schildertechnieken te zien. Erg mooi vind ik de portretten van de ‘statenlozen’, de mensen die volgens anderen niet de moeite waard zijn. In de film hoor ik hem vertellen over Euzie die iedere ochtend met zijn handkar vertrok met een paar spullen erop en dan ’s avonds tevreden thuiskwam ondanks het weinige dat hij had verkocht, terwijl anderen daar een oordeel over hadden. Als je dan het portret van Euzie ziet, dan raakt dat. Mij wel in ieder geval. En dan maakt het niks uit of je religieus, spiritueel of niks van dat alles bent. Het Jopie Huisman Museum raakt, aan het leven.